Huidige toestand

De Van den Kornputkazerne is op het hoofdgebouw en de legeringsgebouwen B en C na gesloopt, om ruimte te maken voor een nieuwbouwwijk die Van den Kornputkwartier genoemd is. Dit project komt na een aarzelende start nu goed op gang en wat resteert van de kazerne is aan twee kanten ingesloten door rijen eengezinswoningen.
Het hoofdgebouw werd eind 2011 opgeleverd na een ingrijpende verbouwing die het geschikt maakte voor de huisvesting van autistische jongeren. Het uiterlijk is wat “vriendelijker” gemaakt door licht gekleurde panelen tussen de ramen te plaatsen. De verhuurder, Omnia Wonen, heeft ook de legeringsgebouwen in eigendom en realiseerde hierin 44 appartementen. Ook hier werd het uiterlijk aangepast in dezelfde stijl als het hoofdgebouw. Aan diverse gevels zijn ijzeren balkonconstructies verschenen en op de zolderverdiepingen zijn inpandige balkons gerealiseerd. De vroegere ingang voor de kazerne langs aan de Meppelerweg diende een tijdlang als ontsluitingsweg, maar deze is nu verwijderd. Op de plaats waar achter het keukengebouw een zij-ingang was, is een wijkontsluiting gemaakt.

Geschiedenis

Kort na de aanbesteding op 11 mei 1938, werd begonnen met de bouw van de kazerne. Na voltooiing in 1939 stond deze vreemd genoeg een tijd leeg en werd pas op 22 januari 1940 in gebruik genomen. De eerste gebruikers behoorden tot II-9 Regiment Infanterie, lang duurde hun verblijf niet want op 7 mei dat jaar vertrokken de 4e, 5e en 6e compagnie naar hun oorlogsbestemming.

Tijdens de oorlogsjaren werd de kazerne hoofdzakelijk gebruikt als opleidingscentrum voor de Kriegsmarine, van 1941 tot en met 1944. De eenheid van de Duitse marine die hier het langst verbleef was 6 Schifss-Stammabteilung. Andere eenheden die soms maar korte tijd in Steenwijk verbleven behoorden tot de SS, Sicherheitsdienst, Grüne Polizei, het NSKK en de (Nederlandse) Landwacht. De kazerne diende gedurende deze jaren tevens als militair hospitaal. De Duitsers hebben een souvenir achtergelaten in de kazerne, tot op de dag van vandaag vallen er muurschilderingen te bewonderen in een kleine kelder in het hoofdgebouw waar een bar was gevestigd.

Na de bevrijding in 1945 lagen er enige tijd Canadese militairen, maar deze begonnen zonder toestemming de kazerne leeg te halen. Om dit verder te voorkomen werden gebouwen en barakken dichtgetimmerd en bewaking ingesteld. De Canadezen vertrokken in september en oktober van 1945. Op dat moment was de kazerne alweer in Nederlandse handen en vanaf augustus dat jaar startte er de opleiding van militairen die naar Nederlands-Indië uitgezonden zouden worden. De eersten behoorden tot I-10 Regiment Infanterie. Eenheden van andere regimenten zouden volgen.

Legeringsgebouw B

Na de bevrijding in 1945 lagen er enige tijd Canadese militairen, maar deze begonnen zonder toestemming de kazerne leeg te halen. Om dit verder te voorkomen werden gebouwen en barakken dichtgetimmerd en bewaking ingesteld. De Canadezen vertrokken in september en oktober van 1945. Op dat moment was de kazerne alweer in Nederlandse handen en vanaf augustus dat jaar startte er de opleiding van militairen die naar Nederlands-Indië uitgezonden zouden worden. De eersten behoorden tot I-10 Regiment Infanterie. Eenheden van andere regimenten zouden volgen.


Van 1950 tot 1953 verbleef er het 2e Instructiebataljon van het Regiment Infanterie Johan Willem Friso, zij werden opgevolgd door het parate, tot het Regiment Infanterie Oranje Gelderland (RIOG) behorende 423 Bataljon Infanterie Oranje Gelderland. Het bataljon dat de enige gebruiker van de kazerne was, werd in 1964 vooruitlopend op de invoering van de YP-408 omgedoopt in 45 Pantserinfanteriebataljon. Tevens werd het bataljon in dat zelfde jaar de traditiedrager van het RIOG. Vanaf toen werden beëdigingen van nieuw benoemde officieren uitgevoerd op de Van den Kornputkazerne. Ook vonden er de jaarlijkse korpsdiners plaats en de reünies van de Indië-veteranen van de tot het RIOG behorende infanterieregimenten.

45 Painfbat werd samen met 43 en 44 Painfbat vanwege hun legering in het agrarische noorden, de Boerenbataljons genoemd. In najaar 1974 dreigde na zware regenval een mislukte aardappeloogst in Zeeland. Enkele dienstplichtigen van 45 Painfbat kwamen met het idee om militairen in te zetten om de aardappels met de hand te oogsten. Dit groeide uit tot een landmachtbrede actie. Vrijwel het gehele bataljon reisde op vrijwillige basis af naar Zeeland om te helpen met de oogst. Ook in de jaren ’70, maar van een heel andere orde van grootte, was de inzet van het bataljon tijden de treinkapingen door Molukkers in De Punt en bij Wijster in Drenthe, en later bij de bezetting door Molukkers van het Provinciehuis in Assen.

Toen de Koude Oorlog in 1990 ten einde kwam begon de landmacht te krimpen en op grote schaal te reorganiseren. Eén van de gevolgen was dat 45 Painfbat op 29 oktober 1991 zijn traditie van het RIOG moest overdragen om daarna de traditie van het Regiment van Heutsz voort te zetten. Ze nam die over van het mobilisabel gestelde 48 Painfbat uit Den Bosch. Omdat de kazerne waar 48 Painfbat gelegerd was werd afgestoten, kwamen behalve de traditie het van Heutszmuseum en enkele monumenten uit Den Bosch naar de Van den Kornputkazerne. Lang zou dit niet duren want in 1994 werd ook 45 Painfbat opgeheven. In 2005 is het weer opgericht en werd op de Generaal Spoorkazerne te Ermelo gelegerd. De laatste dienstplichtigen van 45 Painfbat zwaaiden in 1994 vervroegd af en het beroepskader ging over naar het op de kazerne opgerichte 41 Schoolbataljon dat de opleiding van de vervangers van de dienstplichtigen, de Beroeps Bepaalde Tijd (BBT) ging verzorgen.

Het Schoolbataljon zou in 1998 naar de Johan Willem Frisokazerne in Assen verhuizen. Het was de laatste gebruiker van de landmacht, hierna werd de kazerne gebruikt om een deel van de toen steeds groter wordende stroom asielzoekers op te vangen. Er volgde een verbouwing, legeringskamers werden gesplitst en op iedere verdieping van de legeringsgebouwen kwam een keuken voor de tijdelijke bewoners. Toen de stroom asielzoekers afnam was de kazerne ook in deze vorm niet meer noodzakelijk en kwam leeg te staan. Vanaf toen werden er plannen ontwikkeld voor woningbouw op het kazerneterrein, die uitmonden in het hedendaagse Van den Kornputkwartier. Om de nodige ruimte voor nieuwbouw te maken, werd het grootste deel van de kazerne gesloopt.

De naamgever

Johan van den Kornput werd geboren in april 1542 en stamde uit een welgesteld Breda's geslacht. Hij ging in de leer in Duisburg bij Gerard Mercator (ondermeer beroemd cartograaf) en vervaardigde later stadsgezichten.
Sinds 1574 was hij betrokken bij de opstand tegen Spanje. In 1578 was van den Kornput aktief bij de belegering van Deventer en later leidde hij de succesvolle verdediging van Steenwijk eind 1580, begin 1581.
De stad zou in 1582 weer in Spaanse handen vallen. Van den Kornput hield zich dan bezig met andere zaken, zo was hij aktief bij het ontwerpen van vestingwerken en  belegeringsmiddelen. In 1592 werd onder leiding van prins Maurits Steenwijk weer terug veroverd en van den Kornput was erbij. Zijn laatste jaren sleet hij als garnizoenscommandant van Coevorden en Emden. Hij overleed op 17-9-1611 en werd begraven in de Martinikerk te Groningen.

Overig

De Van den Kornputkazerne dateert uit 1939 en is gebouwd naar een standaardontwerp van kapitein der genie A.G. Boost voor één bataljon infanterie.
Het heropgerichte 45 Painfbat is tegenwoordig weer de traditiedrager van het Regiment Infanterie Oranje Gelderland. De traditie van Van Heutsz is ondergebracht bij 12 Infanterie Luchtmobiel in Schaarsbergen, waar tevens het van Heutszmuseum op de Oranjekazerne onderdak heeft gevonden.

Voor foto's uit het recente verleden, kijk in: archief