Huidige toestand

De Jan van Nassaukazerne is deels gesloopt, overgebleven zijn het hoofdgebouw en de twee naastgelegen legeringsgebouwen. De overige gebouwen zijn afgebroken om ruimte te maken voor nieuwbouw. De drie genoemde gebouwen hebben de gemeentelijke monumentstatus gekregen en zijn in gebruik als woongebouw. Ze vormen samen de dwarsstreep van een H, de poten van de H bestaan uit nieuwbouw. Aan de zuidzijde van de oorspronkelijke kazernegebouwen en binnen de H, vormen twee nieuwe gebouwen op het middenterrein samen een halve cirkel waaronder zich een parkeergarage bevindt. Ook de nieuwbouw aan de kant van de Oranjelaan heeft ondergrondse parkeergelegenheid.

Vanwege de files die ontstonden door het wachten voor de frequent gesloten spoorwegovergang in de Oranjelaan, werd een oplossing gekozen die consequenties had voor het rechter voorste deel van het kazerneterrein. Er werd in 2015-2016 een nieuw station met een onderdoorgang voor verkeer gebouwd, zodat de oude spoorwegovergang kon worden verwijderd. De nieuwe weg onder het station door betekende dat het terrein tegen het spoor aan daartoe vrijgemaakt moest worden.

Geschiedenis

Bijna 100 jaar lang werden er in Harderwijk bij het Koloniaal Werfdepot soldaten voor Nederlands-Indië opgeleid. Toen het depot in 1909 sloot, betekende dit het wegvallen van inkomsten voor de plaatselijke handel en neringdoenden en als compensatie kreeg Harderwijk een Nederlands garnizoen. Om dit te huisvesten werd de Jan van Nassaukazerne gebouwd en in 1913 opgeleverd. De kazerne zou een tijd lang door het leven gaan als de Nieuwe Kazerne om hem te onderscheiden van een oudere kazerne in de binnenstad van Harderwijk.
Het was voor die tijd een moderne kazerne met ondermeer centrale verwarming. Aanvankelijk bedoeld voor één infanteriebataljon, doch al snel werden dit er twee. Met een beetje inschikken en de bouw van een 'half' legeringsgebouw lukte dit. Uiteindelijk bestond de kazerne uit een hoofdgebouw, legeringsgebouwen, manége met voertuigloods, keukengebouwen en een badhuis. Ook waren er twee buitenprivaten voor gebruik overdag.
De eerste bewoner was het 20e Regiment Infanterie (RI). Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog verliet deze de kazerne om hun oorlogslocatie in te nemen. Ten gevolge van de nederlaag op hun eigen grondgebied, werd de kazerne eind 1914 tot berstens toe gevuld met gevluchte Belgische soldaten, die later weer doortrokken naar een andere opvang. Na het einde van de Eerste Wereldoorlog, in het begin van 1919 keerde 20 RI terug naar Harderwijk. Het regiment zou hier gedurende 20 jaar tot de mobilisatie van 1939 te blijven.
Tijdens de bezettingsjaren werd de Jan van Nassaukazerne, evenals vele andere Nederlandse kazernes door de Duitsers gebruikt.

Na de oorlog tot maart 1948 werden er eenheden voor de inzet in Nederlands-Indië opgeleid. Van 1948 tot 1970 was de hoofdbewoner de Infanterie School (IS). Na 1970 zou een reorganisatie de IS omdopen in Opleidings Centrum Infanterie (OCI). Het OCI zou tot aan de afstoting van de kazerne de hoofdbewoner van het complex Jan van Nassaukazerne zijn, waaronder ook de nabijgelegen complexen Kranenburg Noord en Zuid vielen, evenals het tegenover de kazerne gelegen huize Oranje Mecklenburg.
De Jan van Nassaukazerne was al in de jaren '70 kandidaat voor afstoting en aan het onderhoud gebeurde er alleen het hoogst noodzakelijke. Dienstplichtig militairen uitten veelvuldig hun ongenoegen. Buiten het badhuis uit 1913 was er maar één gebouw met douches en de eetzaal, uiteraard de vreetschuur genoemd, zat in de voormalige manége. Omdat afstoting toen niet doorging werd er toch een moderniseringsplan uitgevoerd.

In 1993 besloot de minister van Defensie tot sluiting van het complex, alleen Kranenburg Noord bleef na protesten uit de Harderwijkse samenleving open. Harderwijk was ten gevolge van de haast gelijktijdige sluiting van de eveneens op hun grondgebied liggende WGF-kazerne garnizoensstad af. In 1994 werd een deel van de Jan van Nassaukazerne voor de opvang van asielzoekers gebruikt tot in 1996. Toen viel definitief het doek, Defensie stootte de kazerne af die daarna een woonbestemming kreeg. Kranenburg-Zuid werd in 1996 gesloopt ten bate van woningbouw, Noord bleef in handen van Defensie maar de activiteiten hier werden in 2007 beëindigd. Er werden plannen gemaakt voor woningbouw, maar tot op heden wordt het terrein gebruikt door het MBO Landstede, dat er opleidingen Veilig & Beschermd biedt ten bate van jongeren die in de veiligheidssector willen werken of een loopbaan bij Defensie nastreven.
Met de grote golf asielzoekers in 2015 was er sprake van de inrichting van het terrein en gebouwen als asielzoekerscentrum. Dat plan ging na het teruglopen van de aantallen asielzoekers niet door en er is weer sprake van woningbouw. Huize Oranje Mecklenburg is fraai gerenoveerd en in gebruik als kantoorpand.

De naamgever

Jan VI van Nassau-Dillenburg werd op 22 november 1535 geboren te Wiesbaden (D) en was een jongere broer van Willem van Oranje. Hij kan feitelijk gezien worden als de stamvader van het huidige koningshuis.
Van Nassau werd katholiek opgevoed maar ging uit overtuiging over tot het calvinisme. In 1577 was hij in de Nederlanden en werd korte tijd stadhouder van Gelre. In 1579 speelde hij een belangrijke rol bij het tot stand komen van de Unie van Utrecht, die gezien kan worden als de geboorte van de Nederlandse staat.
In 1580 verliet hij het toenmalige Nederland weer uit onvrede met de politiek van zijn broer Willem. Hij zou, als enige van zijn broers, een natuurlijke dood sterven op 8 oktober 1606 op de Dillenburg.
Jan van Nassau wordt in Utrecht herdacht met een standbeeld op het Domplein.

Overig

De Jan van Nassaukazene is een ontwerp in neo-renaissancestijl van kapitein der genie G.A. Meijer en werd gebouwd onder zijn supervisie.

Voor foto's uit het verleden, kijk in: archief