Huidige toestand

Na de sloop van de kazerne werd het terrein op 15-5-2007 overgedragen aan Staatsbosbeheer hoewel het nog geruime tijd eigendom bleef van het Ministerie van Defensie. Hierna mocht de natuur zijn gang gaan en schoten overal vliegdennen op. Omvallende bomen blokkeren oude wegen en zwijnen woelen de grond om. Anno 2022 is het voormalige kazerneterrein onherkenbaar en zijn de dennen gegroeid tot soms meer dan zes meter hoogte. Er valt een wandeling te maken op de route van de oude wegenstructuur die een rechthoek vormt. Hier is een soort pad uitgespaard dat op sommige plekken nog nauwelijks een meter breed is. Waarschijnlijk wordt het alleen door gebruik open gehouden. De plaatsen van de legeringsgebouwen, parkeer- en exercitieterreinen zijn volledig dichtgegroeid met een ondoordringbaar woud van vliegdennen. (Voor een impressie van de snelle groei door de jaren heen, klik hier) Het enige deel van de bebouwing dat werd gespaard, een half ingegraven kelder achter het wachtgebouw die vleermuisbunker werd, is slechts met moeite terug te vinden. Wat wel overal te vinden is zijn restanten puin.
Het terrein is van twee kanten te betreden. Vanaf de vroegere hoofdingang aan de Elspeterweg. parkeren kan bij het voormalige PMT. De andere mogelijkheid is aan de kant van de achterpoort aan de Stakenbergweg. Hier staat een informatiepaneel met plattegrond.

Geschiedenis

Begin jaren '50 had de landmacht grote behoefte aan nieuwe kazernes vanwege de gewenste grotere omvang van het leger. Men liet ondermeer zijn oog vallen op 80 hectare natuur aan de rand van de Elspeterheide. De gemeente Ermelo, waar Nunspeet toen onderviel, werkte niet mee en de grond werd via onteigening verkregen. In de tweede helft van 1951 werd begonnen met de bouw die ondanks de winter in een half jaar klaar moest zijn. Daartoe werkten er in de drukste maanden 1300 man op de bouwplaats en werd er ook geregeld 's nachts gewerkt.
Bij ingebruikname van de kazerne waren de acht legeringsgebouwen, de manschappenkeuken en het ketelhuis gerealiseerd. Aan de kantine, het bureelgebouw, het officiershotel en enkele kleinere gebouwen werd nog gewerkt. Eind 1973 zou de kazerne, die tot die tijd werd aangeduid als Legerplaats Nunspeet, worden omgedoopt in Generaal Winkelmankazerne.
Vele eenheden uit alle wapens en dienstvakken zouden de kazerne gebruiken. Vanaf 1968 zou met de paraatstelling van de 12e Pantserinfanteriebrigade deze brigade de voornaamste gebruiker van de kazerne zijn, samen met een groot aantal eenheden van de Aan- en afvoertroepen en een tweetal marechausseeeskadrons. De brigade werd na een organisatorische wijziging later omgedoopt in 12 Gemechaniseerde Brigade (12 Mechbrig).

Na het einde van de Koude Oorlog in 1990 verviel de noodzaak van een groot leger en in de daarop volgende jaren volgden er diverse reorganisaties en inkrimpingen. De Prioriteitennota uit 1993 kondigde het einde van het 1e Legerkorps aan en de opheffing van 12 Mechbrig in 1994. Daartoe werd 12 Mechbrig organisatorisch naar de 4e Divisie verhuisd, die in datzelfde jaar ook opgeheven zou worden.
Het werd nu rustig op de Winkelmankazerne, maar overal in Nederland werden kazernes afgestoten en onderdelen opgeheven of verplaatst. Een aantal onderdelen die hun kazerne kwijtraakten, vonden enige tijd op de Winkelmankazerne onderdak. Er was nog een idee om de kazerne te blijven gebruiken. Vanuit kostenoogpunt wilde men militaire musea en verzamelingen huisvesten op één lokatie waar tevens het Legermuseum in Delft, dat ernstig ruimtegebrek had, een plaats zou krijgen.De kazerne had het tehuis kunnen worden van het Nationaal Militair Museum zoals dat later in Soesterberg verrees. Het idee ondervond te weinig ondersteuning en haalde het niet.
Op de Veluwe moest als gevolg van de Prioriteitennota een grote kazerne dicht. De gemeente Nunspeet en de provincie Gelderland sloegen de handen ineen om de Winkelmankazerne gesloten te krijgen. Nunspeet wilde uitbreiden (industrie, woningen) en de provincie wilde de aanwezigheid van Defensie op de Veluwe zoveel mogelijk terugdringen ten bate van de natuur. De vijf oefenterreinen bij de Winkelmankazerne wilde met teruggeven aan de natuur en de huur ervan, de gemeente Nunspeet was de eigenaar, werd opgezegd. Daarmee verviel de bruikbaarheid voor Defensie en de keuze voor sluiting viel eind 1994 dan ook op de Winkelmankazerne. Het zou echter tot eind 2001 duren voor de laatste onderdelen de kazerne verlieten.

In 2004 werd met de sloop begonnen, als eerste verdwenen de achterste gebouwen, men sloopte van achteren naar voren. In 2006 werd de rest van de infrastructuur, zoals wegen, appèlplaatsen en het riolerings- en leidingnetwerk verwijderd.
In 2007 volgde na een kleine plechtigheid de overdracht, samen met het terrein van het voormalige munitiecomplex Elspeet, aan Staatsbosbeheer. De naam Winkelmankazerne verdween echter niet. Besloten was om vanuit traditionele overwegingen de kazerne in legerplaats de Harskamp voortaan Generaal Winkelmankazerne te noemen. Dit gebeurde nog dezelfde dag als de overdracht van de “oude” Winkelmankazerne. Het beeld van de generaal, dat vroeger bij de ingang van de kazerne in Nunspeet stond, staat nu in de Harskamp.

De naamgever

Henri Gerard Winkelman (1876-1952) werd geboren te Maastricht. Hij doorliep na de HBS de Koninklijke Militaire Academie te Breda en later de Hogere Krijgsschool te Den Haag.
Zijn carrière verliep voorspoedig, hij bereikte in 1931 de rang van generaal-majoor en werd commandant van de 4e Divisie. In 1934 volgde promotie naar luitenant-generaal, maar later zou Winkelman op eigen verzoek de dienst verlaten. Hij was in de race voor Chef Staf, doch deze positie ging naar generaal Reijnders. Reijnders zou echter na een conflict met het kabinet over de te volgen strategie ontslagen worden en Winkelman werd gevraagd  weer in aktieve dienst te treden. Hij stemde in, werd bevorderd tot 4-sterren generaal en ving aan met zijn werk. Het is dan 6 februari 1940.

Winkelman besloot tot een aantal andere keuzen dan zijn voorganger, maar die leidden niet tot een betere uitkomst zoals de snelle nederlaag in de meidagen getuigt. Winkelman deed wat hij kon en deed dat volgens de auteurs van Mei 1940 niet onbekwaam. Toen het koningshuis en het kabinet de wijk namen naar Engeland werd hij de hoogste gezagsdrager in Nederland. Na de doorbraak van de Grebbelinie en vooral na het bombardement van Rotterdam, was verder verdedigen van Nederland welhaast zinloos. Op 15 mei tekende Winkelman in een school in Rijsoord de capitulatie.
Winkelman wilde niet meewerken met de Duitse bezetter en werd in juli dat jaar voor de duur van de oorlog gevangen genomen. Na de oorlog werd hij op 1 oktober 1945 eervol ontslagen en onderscheiden.
In 1952 overleed Winkelman in zijn woonplaats Soesterberg.

Overig

De Winkelmankazerne is gebouwd naar een standaardontwerp uit 1951 van het Centraal Bouwbureau der Genie waarbij luitenant-kolonel J.H. Hoogendoorn voor het ontwerp een belangrijke rol speelde. Vijf gelijke kazernes zijn in dezelfde periode onder meer in Steenwijkerwold (Havelte) en Ermelo gebouwd. Daar werd enkele jaren later naar een zelfde ontwerp de Oranjekazerne in Schaarsbergen aan toegevoegd. De Winkelmankazerne was destijds met zijn terrein van 43 hectare uitzonderlijk ruim en groot. De andere kazernes uit deze bouwstroom hadden een oppervlakte tussen de 25 en 30 hectare.

Voor foto's uit het verleden, kijk in: archief

Meer informatie: download gratis 'het Generaal Winkelman Kazerne boek'. Ga daarvoor naar Verantwoording/Publicaties.