Willem George Frederikkazerne, Centuurbaan, Harderwijk


Huidige toestand

De voormalige Willem George Frederikkazerne (WGF) wordt tegenwoordig gebruikt door het Bouw & Infra Park, dat bedrijven en instellingen verbonden met de bouwnijverheid faciliteert. Op het park worden theoretische- en vooral ook praktische opleidingen gegeven ten bate van bouw en wegenbouw. Het is ondermeer de bedoeling jongeren kennis te laten maken en te interesseren voor een carrière in de bouwwereld. Ook biedt het park de ruimte voor ondernemingen uit de bouwwereld elkaar te ontmoeten en kennis uit te wisselen, ten bate hiervan is er een conferentiecentrum ingericht.

Alle markante gebouwen van de kazerne hebben een nieuwe bestemming gekregen en er zijn zelfs twee gebouwen toegevoegd. De voormalige garages zijn in gebruik als instructieruimtes maar ook deels als kantoorruimte. Het stafgebouw van de 4e Divisie is verbonden met een groot nieuw gebouw waarin Fundeon zetelt, dat zich richt op werving en behoud van personeel in de bouwwereld. De oude legeringsgebouwen worden gebruikt als logies voor de mensen die hier door de weeks cursussen volgen. In het gebouw van de vroegere eetzaal/kantine is toepasselijk een restaurant gekomen en er is ook een recreatieruimte en mediatheek.
De oude ingang is met draadgaas afgesloten en 50 meter naar links is een nieuwe entree gerealiseerd. Het voormalige wachtgebouw wordt gebruikt door kleinere bedrijven en het gebouw links van de oude ingang is een conferentiecentrum geworden. Het grasveld tussen stafgebouw en eetzaal is weg gegraven en examenterrein geworden, direct aangrenzend over de lengte van dit veld is een loods ten bate van examens verrezen. De rest van het kazerneterrein is drastisch gewijzigd. Oude bestrating is verwijderd, geëgaliseerd en ingedeeld in vakken ten bate van de opleidingen met ondermeer grondverzetmachines, bouwkranen en asfalteringsmachines.
Vlak buiten het terrein van het park ligt de schietbaan die nog steeds door Defensie gebruikt wordt. Een buitenbeentje op het terrein is de oefenbobsleebaan die dicht tegen de buitenkant, Harderwijkzijde aan ligt. Ook het Wegenbouwmuseum heeft in de garages een plek op de voormalige kazerne gevonden.

Geschiedenis

Harderwijk was al lange tijd een garnizoensstad en wilde in de jaren 1920 meer troepen op zijn grondgebied gelegerd hebben. De gemeente had zijn zinnen gezet op een regiment artillerie doch hier kwam voorlopig niets van terecht ondanks toezeggingen door Defensie, het Nederlandse leger werd sterk ingekrompen na de Eerste Wereldoorlog. Pas toen de spanningen tijdens de jaren '30 in Europa opliepen, leverde dit Harderwijk het eerder beloofde artillerieregiment op. Ten bate hiervan werd de Willem George Frederikkazerne gebouwd. De gemeente Harderwijk stelde hiertoe 25 hectare grond aan de Leuvenumse weg ter beschikking voor het symbolische bedrag van één gulden. Op 2 november 1938 arriveerden de eerste militairen met paarden en geschut uit Utrecht en Amersfoort.

 
 
De eetzaal met op de voorgrond het zwembad.

Op dat moment waren de stallen met maneges en de legeringsgebouwen klaar. De kazerne werd in meerdere delen na elkaar aanbesteed en de bouw verliep daardoor trager dan noodzakelijk. Het vijfde deel, dat van het ketelhuis-keukengebouw, werd pas in december 1939 aanbesteed. Na de meidagen van 1940 lieten de Duitsers de stallen ombouwen naar garages en voegden zij een bureelgebouw, wachtgebouw en een officierscasino toe aan de kazerne, die zij als Feldkaserne maar ook als Waldkaserne aanduiden.
Na de Tweede Wereldoorlog werd er de Kaderschool voor de infanterie gevestigd en kregen dienstplichtige onderofficieren die uitgezonden zouden worden naar Nederlands-Indië hier of in Weert hun opleiding.

Na de onafhankelijkheid van Indonesië en de beëindiging van de inzet daar, richtte de landmacht begin jaren '50 zich op een probleem veel dichter bij huis, de Koude Oorlog en de verdediging van Nederland in NAVO verband. Na de oprichting van het Eerste Legerkorps was de 4e Divisie de eerste parate divisie in 1954, de staf en enkele eenheden hiervan vonden hun thuisbasis op de WGF. De kazerne was echter te klein voor de geprojecteerde 1450 man en werd uitgebreid met onder meer een officiersmess en een kantoorgebouw. Later zouden er uitgebreide sportaccommodaties verrijzen en zelfs een zwembad.
Tot aan de afstoting van de kazerne zou de kazerne de thuisbasis voor de 4e Divisiestaf blijven. Andere gebruikers waren langere tijd 102 Veldartilleriegroep, 41 Eskadron KMar en 41 Verbindingsbataljon.

Na de opheffing van de 4e Divisie in 1994 viel ook het doek voor de WGF. Voor het geval van leegstand had de gemeente Harderwijk al een plan voor woningbouw op het kazerneterrein. Echter, de vestiging van een groot landelijk instituut met 150 arbeidsplaatsen was een gewild alternatief. In november 1997 werd de Stichting Bouw & Infrapark (huidige naam) de nieuwe eigenaar.

De naamgever

 

Willem George Frederik van Oranje werd op 15 februari 1774 geboren in Den Haag. Na een militaire opleiding deed hij actieve dienst in de verdediging van de Republiek tegen de Fransen in 1793. Hij wordt beschreven als een bezielend aanvoerder die in de voorste gelederen meevocht.
In 1795 was het Franse tij niet meer te keren en moest hij noodgedwongen meevluchten met de rest van het hof van Oranje naar Engeland. Om de strijd tegen de Fransen voort te zetten, nam hij dienst in het Oostenrijks leger dat in Italië vocht tegen de Fransen onder leiding van Napoleon Bonaparte. In december 1789 betrokWillem George Frederik zijn hoofdkwartier in Padua. Hij hield vele inspecties en bezocht ook veelvuldig zieke militairen. Mogelijk liep hij daar de kwaadaardige koorts op waaraan hij op 6 januari 1799 bezweek.

Overig

De WGF-kazerne is voor de (oudste) helft van Nederlandse architectuur en de andere helft van Duitse. De vier oudste legeringsgebouwen en de stallen hebben kenmerken van de Delftse School. Het voormalige stafgebouw van de 4e Divisie, het wachtgebouw en de eetzaal zijn onder Duitse leiding ontworpen en gebouwd. De stijl wordt omschreven als Heimatschutzarchitektur (ook wel Heimatschutzstil genoemd).
In het najaar van 2008 heeft de gemeente Harderwijk een inventarisatie gehouden en alle nog bestaande gebouwen uit de jaren '30 en '40 de gemeentelijke monumentstatus toegekend.

Voor foto's uit het verleden, kijk in: archief